Ceza Hukuku Nedir?

Ceza Hukuku

Ceza hukuku suçu ve cezayı temel alan hukuk alt disiplinidir. Ceza hukukunda disiplin ikiye ayrılır. Bu ayrılık genel ceza hukuku ve özel ceza hukuku olarak adlandırılır. Bu iki alt kolun farklı özellikleri ve farklı ele alışları bulunmaktadır.

Genel ceza hukuku suçu hem maddi hem de manevi unsurlarıyla tanımlar. Ayrıca ceza hukukunun genel ilkeleri de bu alt kolun konusudur. Ceza kavramının tümden tanımı da genel ceza hukuku konusuna girer. Suç hangi nedenlerden dolayı ortadan kalkar, ceza hangi durumlarda indirimle uygulanır, ceza hangi durumlarda ve neden ortadan kalkar gibi soruların cevabı da genel ceza hukuku alanında bulunmaktadır. Tüm suçları kapsayan ilkeler genel ceza hukuku alanında bulunur.

Özel ceza hukuku ise suç ve ceza konularını ele alır. Özel ceza hukuku toplumun anayasasında nelerin suç olduğunu belirler. Suç olarak kabul gören eylemlerin hangi sınırlarda olduğu ve hangi kapsamlarda bulunduğu da özel ceza hukukunun alanıdır. Özel ceza hukuku suç alanlarını birbirinden ayıran unsurları da belirler. Suç sayılan eylemlerin kendi aralarında sınırları belirlenirken verilecek cezaların da neler olacağı, ceza olarak nelerin öngörüleceği de özel ceza hukuku kapsamındadır.

Ceza yargılaması usulü iki bağlamda değerlendirilerek ceza hukukunun içinde kabul edilir ya da edilmez. Geniş kapsamlı anlamda ceza yargılaması ceza hukukunun içindedir. Ancak daha özel ve dar anlamda ceza hukukunun içerisinde ceza yargılaması bulunmaz.

Ceza Hukuku
Ceza Hukuku Nedir

Ceza Hukukunun Temel İlkeleri Nelerdir?

Ceza hukuku ana olarak iki temel ilkeye dayanır. Bu iki ilke ile ceza hukukunun kapsamlı tanımı yapılabilir. Ayrıca bu iki ilke ceza hukuku kapsamındaki yargılamaların da dayandırıldığı temeldir.

Suçta ve Cezada Kanunilik: Ceza hukukunun temel ilkelerinden ilki suçta ve cezada kanunilik ilkesi olarak ele alınır. Bu ilke, hem suçun hem de cezanın kanunlara uygun olarak belirlenmesi üzerine kuruludur. Bu ilke ayrıca resmi olarak Türk Ceza Kanunu içerisinde yer alır. Türk Ceza Kanunu içerisinde de kendine yer bulan bu ilke ile kanunda suç sayılan bir durum olmadığı müddetçe kişilerin yargılanması ve kişilere ceza verilmesi söz konusu olamaz. Yine bu ilke ile suçun tanımının tam ve net olmasının gerekliliği üzerinde durulur. Suçun belirsiz oluşu kabul edilmez.

Kanunilik ilkesi olarak da adlandırılan bu ilke ile suç ve zaman ilişkisi de ele alınır. Bu ilkeye göre bir eylem meydana geldiğinde suç eylemi değilse, sonrasında suç olarak yasalaşıp kabul görse bile ceza sebebi olamaz. Her eylem, kendi bulunduğu bağlam ve zaman içerisinde değerlendirilir.

Ceza hukukunda kıyas yapılması da suçta ve cezada kanunilik ilkesi ile yasaklanmıştır.

Suçta ve Cezada Kusur İlkesi: Ceza hukuku kusur tanımını akıl sağlığı yerinde, doğruyu ve yanlışı ayırt edebilecek bireyler üzerinden yapar. Eğer aklı ergin bir kimse bilerek ve isteyerek yanlış bir eylemde bulunursa bu kusur olur. Bu da bir eylemin cezalandırılması için aklı ergin kimseler tarafından bilinçli olarak yapılması gerektiği koşulunun oluşmasına yol açar. Yine bu ilkeden türetilen bir ilke de cezanın şahsi olduğu ve sorumluluğun eylemi gerçekleştirene ait olduğudur.

Suç Unsurları Nelerdir?

Bir eylem suç kabul edilirse cezalandırılabilir. Bunun içinde suçun oluşumu, kabulü ve tanımlanması konusunda bazı temel unsurlar belirlenmiştir.

Kanuni Unsur: Kanuni unsur suç olduğu düşünülen eylem ile kanunda o suçun tanımının uyuşması anlamına gelir. Tipiklik olarak da adlandırılan bu unsura örnek olarak hırsızlık olduğu iddia edilen bir eylemin “hırsızlık suçu” olarak kabul edilebilmesi için kanuna uyması gerekliliği verilebilir.

Maddi Unsur: Suç, bir eylemden doğar. Maddi unsur da bu hareket ve fiilin gerekliliği üzerinden ilerler. Kanunda fiil, bilinçli olarak değişim yaratacak bir işi dış dünyada ortaya koymaktır. Örneğin akli dengesi olmayan ya da hastalığı sonucunda refleks olarak bazı hareketler sergileyebilen kimseler bu kapsama dahil edilmez.

Hukuka Aykırılık Unsuru: Eylemin kanunlara aykırı olması hukuka aykırılık unsuru çerçevesinde değerlendirilir. Kanuna aykırılık ilkesinde bazı istisnai değerlendirmeler vardır. Buna örnek olarak özel koşul ve durumları bulunan meşru müdafaa verilebilir.

Manevi Unsur: Manevi unsur temel olarak kasıt, niyet konularında devreye girer. Diğer unsurlar olmasına karşın kasıt yoksa eylem suç kapsamında değerlendirilmeyebilir.