Hakim mahkeme içerisinde çalışan ve karar verme konusunda yetkilendirilmiş kişidir. Hakim, hukuk kuralları çerçevesinde kararlar alır ve kanuna aykırı kararlar veremez. Hakimler hem şahıslar hem de devlet bazındaki anlaşmazlıklara bakar. Şahsın devlet ile yaşadığı problemlerde ya da şahısların kendi aralarında yaşadığı problemlerde hakim mahkeme nezdinde karar verici konumundadır.
Hakim, adalet dağıtan sıfatı ile karar alır. Hakimin kararlarının bağımsız ve kanuna uygun olması gerekir. Hakimlik adli hakimlik ve idari hakimlik olmak üzere iki kola ayrılır. Adli yargı hakimleri hukuk fakültesi mezunu olur. Adli yargı hakimlerinin seçimi sınavla ve Adalet Bakanlığı tarafından yapılır. İhtiyaca göre adli yargı hakimleri seçilir ve iş başı yapar. İdari yargı hakimlerinin ise yine hukuk fakültesi başta olmak üzere ilgili farklı bölümlerden mezun olan kimselerden seçilmesi mümkündür. İdari yargı hakimleri de sınavla seçilir. Yargıtay, Danıştay gibi yüksek mahkeme üyeleri gizli oylama ile genel kurulda seçilir. Sayıştay için de benzer durum söz konusudur.
Farklı seviyelerdeki ve farklı alanlardaki mahkemeler için hakimlerin seçimi ve aranan nitelikleri de farklılık gösterir. Ortak olarak hakimlerin adil olmaları ve bağımsız olmaları, tarafsız karar vermeleri önemlidir. Hakimlik adına farklı alanlar olması ve bu alanların kendi içlerinde özelleşmesi sebebiyle farklı sınav ve mülakatlara da farklı alanlar için hakim adayları tabii tutulur.
Hakimin Görevi Nedir?
Hukuki sorunların kanun düzleminde çözüme kavuşturulması hakimliğin asli görevi olarak tanımlanır. Hakim; değerlendirmesi, incelemesi ve analizi ile davayı ele alır ve son kararı verir. Bireylerin sahip oldukları hak ve özgürlükler hakimin kanunlar çerçevesinde karar kıldığı sonuçlar ile kısıtlanabilir. Bu durum, genellikle ilgili bir işlem ya da eylemin yaptırımı olarak ortaya çıkar. Hakim, yasalar bütünü olan anayasaya ve kanunlara dayanır. Ayrıca hakim gücünü vicdanından alan bir meslektir. Bu dayanak ve güç ile hakim hukuki süreçlerin yönetilmesinde ve davaların karara bağlanmasında etkin rol alır.
Hakimler, ele aldıkları konunun dava dosyasını inceler. Bu incelemenin yanı sıra gerekli araştırmaları da yapar. Davadaki tarafların bilgisine ve tanık ifadelerine başvurabilir. Ayrıca hakim dava dosyasının ele alınması, incelenmesi aşamasında gerek duyduğu takdirde bilirkişiye başvurarak bilirkişi raporu ile dava dosyasını inceleyebilir. Bilirkişi hakimin dosya inceleme sürecinde başvurabileceği mercilerden biridir. Hakimin görev olarak bir sorumluluğu da yeni düzenlemeleri takip etmektir. Kanuna uyması ve yasalara uygun hareket etmesi gereken hakimin ilgili konulardaki ve hukuk dünyasındaki yeni gelişmeleri takip etmesi ve kararlarını bu doğrultuda vermesi şarttır. Hakim, kesinlikle tarafsız olmalıdır. Herhangi bir kişi, zümre ya da oluşum yararına değil kamu yararına kararlar almak ve mağdur tarafın hakkını teslim etmek hakimin asli görevlerindendir. Dava dosyasını oluştururken hakimin bu dosyaya ekleme sorumluluğu bulunan belgeler vardır. Hakime tarafların ve taraf temsilcilerinin sunduğu raporlar, savcılığın sunduğu rapor ve gerekli görüldüğü durumda bilirkişi tarafından alınan rapor hakim tarafından dava dosyasına eklenir. Hakimin önemli görevlerinden biri de karar verme yetkisi ile oluşur. Bu görev hakimin karar verme yetkisi ile ilintilidir. Hakim, Türk milleti adına dava kararlarını verir ve davayı sonuca bağlar.
Nasıl Hakim Olunur?
Hakimlik idari yargı hakimliği ve adli yargı hakimliği olmak üzere iki çeşittir. Bu iki hakimlik kolunun çalıştığı yargı alanları farklı olduğu gibi “hakimlik” işine başlayabilmeleri için gerekenler de bir bakıma farklıdır. Adli yargı hakimi olabilmek için öncelikle üniversitelerde dört yıllık olan hukuk fakültelerinden başarı ile sorunsuz bir şekilde mezun olmaları gerekir. Hukuk fakültesi mezunları adli yargı hakimliği konusunda ÖSYM ve Adalet Bakanlığı ortaklığı ile hazırlanan sınava girerler. Adli yargı hakimi olabilmek için ilk etapta bu sınavdan yeterli puanı almak gerekir. İdari yargı hakimliğinde ise hukuk fakültesi öncelikli olarak hukuk adına eğitimi yeterli görülen fakültelerden mezun olmak da kabul edilir. İlgili fakültelerden mezun olunmasının ardından idari yargı hakimi olabilmek için de Adalet Bakanlığı ve ÖSYM tarafından hazırlanan sınava girilir. Bu sınavdan da yeterli puanı almak idari yargı hakimliğine giden yolda ilk koşullardan biridir. İster idari ister adli alanda olsun başarılı olan hakim adayları önce stajlarını tamamlarlar. Staj sonrası ise asli görevi alarak hakimliğe başlarlar.
