Kıymetli Evrak Hukuku Nedir?

Kıymetli evrak senet ile doğrudan ve sağlam bağlantısı bulunan evraklardır. Kıymetli evraklarda hak ancak kendine ait yazılı senedi ile talep edilebilir. Ayrıca devir işlemleri için de kıymetli evraklarda yine senet şartı vardır. Kıymetli evrak iki şekilde hem hak sahibinde hem de alacaklıda bulunur. Kıymetli evrak senedi ile borcun süresi ve alacaklının sahip olduğu hak belgelenir. Kıymetli evrak senetleri herhangi bir alacak-borç senedinden çok daha farklı senetlerdir. Bu fark da kıymetli evrak senetlerinin kendine özgü özellikleri ile anlaşılır.

Kıymetli evrak hukuku da kıymetli evraklar ile ilgili yasal konuları ele alır. Kıymetli evrak hukuku konusunun içinde kıymetli evrak senetlerinin türleri, içerikleri, düzenlenme biçimleri, devir şartları, tahsil ve rehin şartları gibi pek çok alt başlık bulunur. Kıymetli evrak hukuku kıymetli evrak senetleri hakkındaki şartları da düzenler.

Kıymetli evraklar yerine göre nakit işlevindedir. Avantajlı olduğu kadar pek çok katı kurala da sahip kıymetli evraklar, kıymetli evraklar hukuku ile düzenlenir ve işlenir. Kıymetli evrak senetlerindeki bir problem de yine kıymetli evrak hukuku kapsamındaki yasalar ile düzenlenir. Kıymetli evraklar üzerinde hak yazılıdır ve kıymetli evrakların ekonomik değeri bulunmaktadır. Bu da kıymetli evraklar üzerindeki tüm işlemlerde kanunların özel ve sıkı olmasına sebebiyet verir. Kıymetli evrakların bu çeşitli özelliklerinin kullanımı da yine kıymetli evrak hukuku kapsamında ele alınan konulardandır.

Kıymetli Evraklar Nasıl Devredilir?

Kıymetli evrak devri klasik tip senetlerden ya da alacak-borçlu ilişkilerinin genelinden daha farklı olarak gerçekleştirilir. Bunun en büyük sebebi kıymetli evrakların barındırdığı maddi karşılıktır.

Nama Yazılı Senetler: Nama yazılı senetler üzerinde senet sahibinin bilgilerini barındırır. Bu senetlerde senedin alacaklısına ait ad ve soy ad bulunur. Bu senetler direkt olarak alacaklısına yönelik olduğu için devir işlemleri en zor olan senet türüdür. Zor olsa da nama yazılı senetlerde devir kabiliyeti bulunur. Nama yazılı senetlerin devri için alacaktan temkinli sözleşme ve ayrıca senet teslimi gerekir.

Emre Yazılı Senetler: Emre yazılı senetler üzerinde nama yazılı senetler gibi alıcının adı ve soy adı bulunur. Bunun yanı sıra bu senetlerin üzerinde alıcının emrine kaydı da vardır.. Bu senetlerde de devir yapmak mümkündür. Emre yazılı senetler devir işlemi için senedin tesliminin yanı sıra ciro teslimi de gerektirir.

Hamiline Yazılı Senetler: Hamiline yazılı senetler alacaklısı belirsiz kıymetli evrak senetleridir. Bu senetlerde alacaklı ad ve soy adı bulunmaz. Senedi borçluya getiren senedin ödemesinin yapılacağı kişi konumunda olur. Hamiline yazılı senetlerin devir işlemleri oldukça kolaydır. Bunun sebebi hamiline yazılı senetlerde alacaklı konumunun boş olarak var olmasıdır. Bu senetleri devretmek için yalnızca senet teslimi gerekir.

Kıymetli Evrak Unsurları

Kıymetli evrakın senet ve hak olmak üzere iki temel unsuru vardır. Bu unsurlar farklı anlam ve farklı özelliklere sahiptir. Ayrıca hak ve senet unsurunun bir araya gelişinden direkt olarak kıymetli evrak doğmaz. Bu nedenle kıymetli evrak hukuku her hak ve senet birliğini kapsamaz. Kıymetli evrakın kedine özgü unsurları ve hak ve senedi bir araya getirişteki şartları vardır. Bu şartlar birbirini tamamlayıcı şartlardır. Kıymetli evrak hukukunda hak, senetle birlikte var olur. Yani senet olmadan haktan söz edilemez. Ayrıca kıymetli evrak hukukunda hak senetten bağımsız olarak devredilemez. Hak ve senedin bir arada olduğu durumlarda kıymetli evrak oluşabilmesi için bu iki unsurun birbirinden ayrı olmaması gerekmektedir. Hak sentten bağımsız olarak devredilebilir ya da senetsiz bir haktan da söz edilebilirse ortada kıymetli evrak yok anlamına gelir. Bu da kıymetli evrak hukuku alanını devre dışı bırakır.

Senet yazılı bir kağıt biçiminde maddi bir unsurdur. Bu maddi unsur manevi olan irade beyanı ile iç içedir. Hak, senedin içerisine yerleştirilir. Böylelikle hak cisim formuna girer.

Hak ve senedin her birlikteliği kıymetli evrak meydana getirmez dolayısıyla kıymetli hukuk kapsamına girmez. Kıymetli evrakta hakkı senede bağlamak için bazı özel şartlar gerekir. Bu şartlar hak üzerinden koşulur. Kıymetli evraklarda hak özel hukuka ilişkin olma, değeri para ile ölçülebilme yani para karşılığı olma, devredilebilme niteliklerini taşımalıdır.