Sulh ceza mahkemesi aynı zamanda sulh ceza hakimliği olarak da bilinir. Sulh ceza mahkemesi Ceza Muhakemesi Kanunu dayanaklı olarak bazı soruşturma işlemleri hakkında görev yapar. Bu belirli soruşturma işlemlerinin yanı sıra bu işlemlere yapılan itirazlar da sulh ceza mahkemesi davası olarak ele alınır. İdari bazı işlemler de sulh ceza mahkemelerinin konusu olmaktadır.
Buna örnek olarak idari para cezasının kesilmesi ve idari para cezasına itiraz davaları verilebilir. Sulh ceza mahkemesi aslen kanunda hakimlik (sulh ceza hakimliği) olarak düzenlense de çeşitli sebeplerden dolayı mahkeme niteliğini alır. Bu sebepler, bu merciinin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi uygulamalarında kabul görüş şekli ve uygulamalar ile alakalıdır. Bu merciinin bağımsız ve tarafsız yargı niteliğinde oluşu, tutuklama gibi konularda karar verici konumunda oluşu gibi sebeplerden dolayı mercii mahkeme olarak nitelendirilmektedir.
Sulh ceza mahkemesinin görevi davaların soruşturma kısmı ile görevlendirilmiştir. Sonraki yargı aşamalarından kovuşturma sanıklara göre ve suça göre farklı özel hukuk mahkemeleri tarafından görülür. Ortaya bir iddianame konması ile açılacak ceza davası niteliğine göre farklı özel hukuk mahkemesi alanlarına girer. Ağır ceza, çocuk, icra ceza gibi özel mahkemeler sulh ceza mahkemesinden sonra davanın devam edebileceği örnek özek hukuk mahkemelerinden bazılarıdır. Sulh ceza mahkemesi aynı zamanda tutukluluğa karar verebilir. Bu karara itiraz mümkündür ve farklı prosedürleri, farklı süreçleri vardır.
Sulh Ceza Mahkemesinin Görevi Nedir?
Sulh ceza mahkemesi, bir diğer adıyla sulh ceza hakimliği temel olarak soruşturma aşamasında görevlidir. Sulh ceza mahkemeleri konu özelinde olarak bazı durumlarda kanunlar tarafından ayrıca görevlendirilebilir. Bu görev yetkileri de sulh ceza mahkemeleri nezdinde değer bulur. Ceza muhakemesinin aşamalarından biri olan soruşturma için görevli olan mahkeme sulh ceza mahkemesidir. Soruşturma aşaması için sulh ceza hakimleri almaları gereken kararları alır. Soruşturma ile ilgili işleri konu edinene ve yapan sulh ceza mahkemeleri ayrıca taraflarından alınan kararların itirazını da konu edinir ve inceler.
Sulh ceza mahkemeleri gözlem altına alma kararı verebilir. Ayrıca yine benzer şekilde sulh ceza mahkemelerinin moleküler genetiği inceleme kararı ya da dahiliye muayenesi kararı vermesi mümkündür. Sulh ceza mahkemelerinin verebileceği bir karar da vücuttan örnek alma kararıdır. Sulh ceza mahkemeleri alınan kararların itirazları ile de ilgilenir. Buna örnek olarak sulh ceza mahkemelerinde konu edinilen yakalama kararı adına itiraz ya da gözaltı kararına itiraz verilebilir. Tutuklama kararı alabilen sulh ceza mahkemeleri ayrıca tutuklama kararına itiraz durumunda da inceleme yapar. Adli arama ve adli kontrol kararları da sulh ceza mahkemesi tarafından alınabilen kararlardandır. Sulh ceza mahkemeleri adli arama gibi önleme araması çıkartma yetkisine de sahiptir. Adli kontrol kararı da yine sulh ceza mahkemeleri tarafından verilebilen kararlardandır.
Sulh Ceza Mahkemelerinde İtiraz
Sulh ceza mahkemelerinde tutukluluk ya da takipsizlik gibi kararlar alınabilir. Bu kararlar sulh ceza mahkemesinin yetki sınırları içerisindedir. Aynı şekilde alınan bu kararlara itiraz etmek de mümkündür. Bu kararların itirazları ile de sulh ceza mahkemeleri ilgilenir ve bu davalar yine sulh ceza mahkemelerinde görülür.
Tutukluluğa İtiraz: Sulh ceza mahkemesinin verebileceği tutukluluk kararı karşısında tutukluluğa itiraz etmek de mümkün olur. Sulh ceza mahkemesi tutukluluk kararını sanığın yüzüne karşı ya da yokluğunda alabilir. Bu durumda bu karara itiraz süresi değişir. Yüz yüze verilen tutukluluk kararına itiraz süresi verildiği tarihten itibaren, sanık yokken verilen tutukluluk kararına itiraz süresi de tebliği takip eden yedi günden sayılır. Sulh ceza mahkemesinin aldığı tutukluluk kararına itiraz etmek için bir üst sulh ceza mahkemesine başvurulur. Buna örnek olarak 3. sulh ceza mahkemesinin aldığı bir tutukluk kararı için 4. sulh ceza mahkemesine gidilmesi verilebilir.
Takipsizliğe İtiraz: Soruşturmanın sonucunda soruşturma savcısı tarafından iddianame hazırlanması gerekir. Bu iddianame ortada bir suç olduğu düşünülen durumlarda hazırlanır. Savcı, şüphelinin suçu işlemediğine yönelik bir kanaatte bulunmuşsa ya da şüphelinin suçu işlediğine yönelik kesin bir kanaate varmamışsa iddianame hazırlanmaz ve savcı takipsizlik kararı alır. Takipsizlik kararının tebliğinin ardından 15 gün içerisinde itirazda bulunulabilir. Bu itirazlar Cumhuriyet savcının adliyede görev aldığı ağır ceza mahkemelerindeki sulh ceza mahkemelerine yapılır.
